Autyzm u dzieci. Objawy i rodzaje terapii

Gdy dziecko jest małe zwykle to rodzice spędzają z nim najwięcej czasu. Dlatego też to właśnie oni mają szansę wykryć pierwsze objawy autyzmu, jakie zazwyczaj pojawiają się u dzieci do 3 roku życia. Warto wiedzieć, jak je rozpoznać.

Przede wszystkim autyzm nie jest chorobą, ale zaburzeniem rozwoju wynikającym z niestandardowej pracy mózgu. Zaburzenie ma charakter spektrum, to znaczy jego przebieg jest inny dla różnych osób. Zachowania osób ze zdiagnozowanym spektrum mają bardzo różne nasilenie i noszą różne cechy. Rodzicielska obserwacja i intuicja mogą przyspieszyć wykrycie niestandardowego zachowania dzieci.

Autyzm jest rozpoznawany w trzech dziedzinach ludzkiego życia:

1. interakcjach społecznych; 
2. komunikacji;
3. powtarzalnych, stereotypowych zachowaniach.

 1. Niektóre objawy autyzmu w zakresie interakcji społecznych:

- dziecko nie wskazuje palcem, żeby pokazać, że coś je interesuje;
- nie patrzy na przedmioty, które wskazuje rodzic;
- wykazuje małe zainteresowanie ludźmi lub brak świadomości ich obecności;
- ma trudności w inicjowaniu kontaktu, w angażowaniu się w zabawy w grupie, zdobywaniu przyjaciół;
- wykazuje brak podejmowania ról i udawania w zabawie (zabawa „na niby”);
- nie naśladuje;
- ma trudności w rozumieniu uczuć lub mówieniu o uczuciach;
- nie dzieli się osiągnięciami lub zainteresowaniami, np. zabawkami, rysunkami.

2. Niektóre objawy autyzmu w zakresie komunikacji:

- opóźniony rozwój mowy;
- unikanie kontaktu wzrokowego;
- mimika twarzy jest niedostosowana do wypowiedzi;
- trudności z odczytywaniem mimiki twarzy, tonu głosu, gestów rozmówcy;
- nietypowy ton głosu lub nietypowy rytm mowy, np. wymawianie każdego zdania jak pytania;
- powtarzanie słów lub zdań, np. zamiast odpowiadać na pytanie, powtarza je;  
- wypowiedzi mogą sprawiać wrażenie nieadekwatnych do sytuacji;
- trudność w komunikowaniu potrzeb lub pragnień;
- branie wypowiedzi zbyt dosłownie – nierozumienie poczucia humoru, ironii, metafor.

3. Niektóre objawy autyzmu w zakresie usztywnionych zachowań:

- przywiązanie do rutyny, np. dziecko nalega na chodzenie dokładnie tą samą drogą do szkoły lub jedzenie na tym samym talerzu;
- trudności z adaptacją do zmian w planie zajęć lub w środowisku, np. przemeblowanie, zmiana godziny wyjścia do szkoły;
- nietypowe przywiązanie do zabawek lub obiektów, np. kluczy, włączników światła, nitek;
- zainteresowanie wąską dziedziną wiedzy, np. rozkładami jazdy tramwaju, dinozaurami, liczbami, odkurzaczami określonej marki;
- spędzanie dużej ilości czasu na układaniu zabawek w specyficzny sposób, obserwowaniu poruszających się przedmiotów (np. wentylatora, pralki), koncentrowanie się na jednej specyficznej części przedmiotu (np. kółku od auta);
- wielokrotne powtarzanie ruchów, tj. trzepotanie rękami na wysokości oczu, kręcenie się wokół własnej osi.

Autyzm bardzo często łączy się z nietypowym odbieraniem świata za pomocą zmysłów. Osoby ze spektrum autyzmu mogą odczuwać zwykłe bodźce jako mało intensywne (nie czują uścisku dłoni) albo zbyt intensywne (uścisk dłoni czują jak poparzenie).

Na trudności sensoryczne mogą wskazywać m.in:

- zakrywanie uszu w reakcji na niektóre dźwięki;
- niechęć do przytulania lub dotyku;
- poszukiwanie wrażeń zmysłowych, np. mocne podskakiwanie, wpatrywanie się w światło;
- silne reakcje w odpowiedzi na bodźce, np. płacz po dotknięciu specyficznej faktury przedmiotu, np. sypkich rzeczy (piasek, kasza, ryż).

Im wcześniej rozpoznane spektrum, tym lepiej dla dziecka. We wczesnym dzieciństwie mózg cechuje się dużą plastycznością, tzn. łatwo tworzą się nowe ścieżki neuronalne – mózg szybko się uczy. Dlatego warto jak najszybciej zapewnić dziecku terapie i możliwość aktywnego rozwoju.

Plan terapii dla dziecka ze spektrum powinien być ustalany indywidualnie w zależności od jego potrzeb. Może on obejmować m.in. trening umiejętności społecznych, terapię EEG Biofeedback, pracę z neurologopedą, psychologiem, pedagogiem, terapeutą integracji sensorycznej, czy psychodietetykiem. Rodzaj terapii i ilość godzin powinna być dobrana w zależności od potrzeb i możliwości psychofizycznych danego dziecka. 

Potrzebujesz fachowej pomocy?

Centrum Terapeutyczne Istota

Ul. Brunona Schulza 14, 01-682 Warszawa
Pon. – sob.: 8:00-21:00

+48 502 548 815
[email protected]