E-recepta za grosze z internetu - ułatwienie dla pacjentów i pole do nadużyć. Czy wszystko jest pod kontrolą?

W dobie pandemii rozwinął się system informatyczny, który z jednej strony ułatwił zarówno lekarzom jak i pacjentom dostęp do porad lekarskich i recept, zwolnień, a z drugiej - stworzył potężne pole do nadużyć. W internecie roi się od stron internetowych gdzie za 30-50 zł można podczas "konsultacji" lekarskiej otrzymać receptę na niemal wszystko. Korzystają z tego często ci, którzy w "normalny" sposób recept nie mieliby możliwości zdobyć, a przynajmniej nie w tak tani i banalnie prosty sposób.

Wystarczy w wyszukiwarkę wpisać hasło „recepta online” i jest mnóstwo ofert - 24 godz/7 dni w tygodniu i za 30 zł można dostać wszystko. Czy na tym to ma polegać? Jak kontrolowane są tego typu recepty, lekarze? Czy Ministerstwo Zdrowia ma jakąkolwiek kontrolę nad tym procederem?

Na nasze pytania odpowiada Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska, Naczelnik Wydziału ds. Mediów z Ministerstwa Zdrowia:

System e-Zdrowie umożliwia technicznie wystawienie recept w postaci elektronicznej. Co istotne system ten został skonstruowany w taki sposób, by zapewniać zgodność realizowanych w nim procesów, np. wystawiania czy przechowywania recept, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Zgodność ta dotyczy m.in. zakresu danych zawartych na recepcie, pracowników medycznych uprawnionych do ich wystawiania czy terminów ważności recepty. Dodatkowo należy wskazać, iż System e-Zdrowia dysponuje szeregiem reguł walidacyjnych. Jedna z nich już na etapie wystawiania recepty zapewnia weryfikację posiadania aktywnego prawa wykonywania zawodu przez lekarza sporządzającego tę receptę elektroniczna.

Jednocześnie jednak – zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2021 r. poz. 790) – to lekarz orzeka o stanie zdrowia pacjenta i na tej podstawie ordynuje mu produkty lecznicze. System e-Zdrowie wspiera zatem proces wystawiania i realizacji recepty tylko od strony technicznej, podczas gdy to lekarz podejmuje merytoryczną decyzję co do zasadności jej wystawienia w świetle wskazań aktualnej wiedzy medycznej.

Warto podkreślić, że w myśl art. 8 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 849) świadczenia zdrowotne powinny być udzielane pacjentom z należytą starannością, a dodatkowo przez osoby wykonujące zawód medyczny kierujące się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.

Wobec powyższego należy wskazać, że zachowanie lekarza budzące wątpliwości co do jego zgodności z przepisami prawa dotyczącymi zasad wykonywania zawodu lekarza i zasad etyki lekarskiej może podlegać kontroli i ocenie przez organy właściwe w zakresie rozstrzygania o odpowiedzialności zawodowej lekarzy za tzw. przewinienia zawodowe.

Odnosząc się natomiast do roli Centrum e-Zdrowia (CeZ) w procesie obsługi e-recept, to ogranicza się ona do realizacji zadań o charakterze stricte technicznych, tj. np. utrzymania przedmiotowego systemu czy jego rozbudowy w zakresie wyznaczonym przez jego właściciela biznesowego (Ministra Zdrowia). Powyższe wynika z faktu, iż zgodnie z obowiązującymi regulacjami CeZ jest administratorem Systemu e-Zdrowie, tj. odpowiada za techniczno-organizacyjną obsługę tego systemu teleinformatycznego (kompetencje CeZ nie dotyczą zatem merytorycznej kontroli recept elektronicznych wystawianych za pośrednictwem tego systemu).