Z Zygmuntem Frankiewiczem rozmawiamy o planie zamykania kopalń przez PiS

Z Zygmuntem Frankiewiczem, byłym prezydentem Gliwic (od 1993 do 2019 r.), senatorem Koalicji Obywatelskiej o rządowym planie zamykania kopalń rozmawia Łukasz Perzyna

- Co sądzi Pan, przez ponad ćwierć wieku prezydent górniczego niegdyś miasta, o planie zamykania kopalń przez pisowski rząd?

- Nie za wiele ogłoszono... Wygaszanie górnictwa w perspektywie 20-30 lat to projekt uzasadniony, ale za mało wiemy, żeby ocenić obecne rządowe zamierzenie. Jak rozumiem, w 29 lat nastąpić ma likwidacja całej branży, aż do ostatniej kopalni. Taka strategia powinna być jednak dostosowana do planów sektora energetycznego, wzbogacona opiniami analityków. Niestety o tym nie słychać. Nie tylko odnawialne źródła energii wchodzą w grę, bo wynika to z powziętych przez nas zobowiązań, ale również istotna okazuje się kwestia sieci przesyłowych. Chodzi o to, żeby rozwijająca się dynamicznie fotowoltaika nie natrafiła na barierę właśnie w postaci sieci. 

- Wygaszanie górnictwa do 2050 r, a ściślej ostatnia z kopalń ma być zamknięta nawet rok wcześniej, to realny termin?

- 20-30 lat to góra... Czas ten wiąże się z żywotnością energetyki w dotychczasowym kształcie. I uruchamianiem zastępczych źródeł. Utrzymywanie energetyki węglowej jest nie do przyjęcia. Jednak decyzje powinny zapadać nie pod wpływem - powiedzmy - wymuszeń społecznych tylko eksperckich konsultacji. Dlatego widać, że dziś jest to źle robione. 

- Inaczej postępowała AWS. Zmiany w górnictwie nazywano piątą wielką reformą społeczną rządu Jerzego Buzka obok samorządowej, edukacyjnej, zdrowotnej i ubezpieczeniowej. Wtedy reformowano górnictwo - chociaż węgiel to czarne złoto - w białych rękawiczkach. Wykonawca tego przedsięwzięcia Janusz Steinhoff z dumą podkreślał, że zmiany wprowadzono szybciej niż we francuskiej Lotaryngii albo niemieckim Zagłębiu Ruhry pomimo oczywistej różnicy zamożności?

- Zamykanie kopalń przebiegało tak, jak Pan mówi, stanowiło to zasługę Janusza Steinhoffa i prof. Andrzeja Karbownika, współtwórców tamtej reformy. W niedługim czasie z zawodu odeszło 100 tys ludzi. Realizowano to wedle ściśle wytyczonej strategii. Potem sektor górniczy powrócił do niezłej kondycji, ale nie potrwało to długo, bo zaniechano reform, w imię populizmu. 

- Zabrakło konsekwencji w działaniu?

- Donald Tusk mówił: nie zamkniemy ani jednej kopalni. Ale jego następczyni Ewa Kopacz podjęła próbę likwidacji Sośnicy. 

- U Pana w Gliwicach. Jak się Pan zachował?

- Znalazłem się wtedy po drugiej stronie. Broniłem Sośnicy. Jak się okazało skutecznie. Kopalnia działa do dzisiaj. Teraz jest jedną z najlepszych kopalń w Polskiej Grupie Górniczej. Kopalnia się obroniła, dobrze się stało... To kolejny dowód, że podobne działania trzeba podejmować w rozumny sposób, a nie w  taki, że decyzje stanowią efekt próby sił między grupami nacisku. 

- Polacy  mają skłonność do myślenia symbolicznego. Nie każdy z nas zna się na górnictwie albo ma związki ze Śląskiem. Niech Pan spojrzy na sekwencję zdarzeń: władza ogłasza zamiar likwidacji kopalni Wujek, co wzbudza ogromne oburzenie. Bo wiemy, że 29 lat temu komunistyczne siły represji strzelały tam do górników, protestujących przeciw aresztowaniu szefa zakładowej Solidarności. I po tej jak Pan mówi próbie sił, okazuje się, że za kolejne 29 lat wszystkie kopalnie mają zostać zlikwidowane, przez władzę, odwołującą się do solidarnościowej tradycji?

-  Nie mam tendencji do szukania aż tak symbolicznych skojarzeń, chociaż zapewne część ludzi widzi to w podobny jak Pan sposób. Wiadomo, że wskazana zbieżność w terminach likwidacji to przypadek, zresztą bardzo niefortunny. Decyzje, dotyczące górnictwa powinny stanowić efekt przemyślanego wyliczenia korzyści, jakie z nich płyną dla wszystkich Polaków i dla mieszkańców Śląska w szczególności. Trzeba sobie poradzić ze skutkami społecznymi, doprecyzować, co oznacza likwidacja.

- Wiadomo i bez ekspertów, że to nic dobrego?

- Skutki okazują się rozmaite, nie tylko górnictwa to dotyczy. Zbrojeniówki również. W Gliwicach Bumar zatrudniał 20 tys ludzi w dobrych dla siebie czasach. Pozostało zupełne minimum. Zlikwidowano 20 lat temu kopalnię "Gliwice", ale w jej miejsce powstało centrum rozwoju technologii i biznesu, gdzie rozkwitają nowe rozwiązania. W Gliwicach mamy nadmiar miejsc pracy, czasem trudno kandydatów znaleźć do zatrudnienia. Ale wiele miast Śląska na prawach powiatu zalicza się niestety do najbiedniejszych w Polsce: wielkie problemy mają Bytom i Świętochłowice. Brakuje tam osłony polityki państwowej. Nie wszyscy sobie radzą tak, jak Gliwice. Nieprzemyślane decyzje mogą oznaczać, że z ogniem swoich problemów w kolejce po pomoc ustawią się następne miasta...  

CZYTAJ RÓWNIEŻ: