Odmrażanie i co dalej?

Wydaje się, że powoli wracamy do normalności, chociaż wszyscy mamy pewien niedosyt. Chcielibyśmy aby tempo powrotu mogło być szybsze. Z pewnością takie mamy oczekiwania i dość trudno jest godzić się z różnymi utrudnieniami, które jeszcze obowiązują. Wiemy , że są kraje gdzie tempo luzowania ograniczeń jest szybsze, ale są też kraje, gdzie to tempo jest wolniejsze. Wszyscy próbują odmrozić gospodarkę i ponownie nadać jej dużą dynamikę. Większość państw ma za sobą szczyt epidemii i teraz najważniejszym zadaniem jest w sposób systemowy przywrócić do aktywności te obszary gospodarki, które były zamrożone z powodu epidemii.

Służba zdrowia pozostaje jednak ciągle w gotowości, ponieważ epidemia nie jest wygaszona i ciągle mają miejsce zachorowania i zgony. Eksperci i specjaliści chorób zakaźnych twierdzą, że tak będzie dopóki nie zostanie wynaleziona szczepionka bądź skuteczny lek. Wiemy że trwają intensywne prace w kilku laboratoriach na świecie nad wynalezieniem szczepionki. Klika firm twierdzi, że są na etapie testów klinicznych z ludźmi. To daje perspektywę roku 2021 aby szczepionka była dostępna na rynku i możliwa do zakupienia. Ale co w międzyczasie?

Repertuar środków zaradczych jest raczej ograniczony. Trudno sobie wyobrazić social distancing na dłużej. Wszyscy widzimy, że oglądanie meczów piłkarskich bez widowni jest jak lizanie lodów przez szybę. W perspektywie sezon turystyczny. Są kraje które stosują rozwiązania technologiczne, ale one ograniczają swobody demokratyczne. Trudno to sobie wyobrazić w Unii Europejskiej. Zapewne większość społeczeństwa liczy, że ma nabytą już odporność na wirusa lub będzie starała się wspomagać swoją odporność organizmu przez różne diety i suplementy. Oczywiście zachowując podwyższone standardy higieny.

Ta epidemia pokazała nam, jak nieprzygotowani jesteśmy na całym świecie na kryzys o tak dużej skali. Przekonały się o tym chyba wszystkie kraje. Powinno to skłonić przywódców rządowych do podjęcia działań przygotowawczych na przyszłe wybuchy epidemii, aby nie dopuścić do rozpowszechnienia się epidemii na tak dużą skalę jak COVID – 19. Wiemy że już w 2015 roku epidemiolodzy, mając doświadczenia z eboli w Afryce, przestrzegali przed wybuchem podobnych epidemii i nawet sugerowali jak przygotować się do walki z epidemią. Ale nikt nie potraktował poważnie tych ostrzeżeń. Miejmy nadzieję, że obecna epidemia wymusi na elitach rządzących wypracowanie rozwiązań, które zapewnią szybką identyfikację nowego wirusa i kompleksowe działania logistyczne w skali globalnej.

Taką organizacją w skali globalnej jest WHO (zrzesza 143 kraje), która mimo że spotkała się z zasłużoną krytyką za swoją rolę w walce z COVID – 19, powinna wziąć na siebie odpowiedzialność za przygotowanie do „zderzenia” się z potencjalnie następną epidemią czy bioterroryzmem. Nie widzę jednak takich projektów w programie działania WHO.

Natomiast ciekawym i obiecującym projektem jest program prowadzony przez panią profesor Paradis Sabeti i profesora Christiana Happi pracujących na Uniwersytecie Harwarda. Oboje mają ogromne doświadczenie w walce z ebolą i innymi chorobami zakaźnymi w Afryce zachodniej i środkowej. Ta para uczonych współpracuje ze sobą od dwóch dekad i ma na celu wykorzystanie połączenia genomiki z nowymi technologiami informatycznymi w wykrywaniu i reagowaniu na pojawiające się zagrożenia w czasie rzeczywistym. Projekt powstał jeszcze przed COVID – 19, ale jego znaczenie stało się bardziej istotne w obliczu szybko rozwijającej się globalnie epidemii. Ten innowacyjny projekt Sentinel – system wczesnego ostrzegania, który może wykrywać i reagować na pojawiające się zagrożenia wirusowe w czasie rzeczywistym – ma na celu radykalną zmianę sposobu wychwytywania i kontrolowania epidemii. Idea tego projektu i jego realizacja może być pierwszą odpowiedzią na COVID – 19.

Jak to ma działać? Wykorzystując postępy w dziedzinie genomiki, implementując ultraczułe technologie genomiczne, w projekcie Sentinel zostały opracowane dwa narzędzia do wykrywania wirusów, śledzenia epidemii i wykrywania mutacji. Pierwsze nowe narzędzie o nazwie Scherlock oparte o technologie edycji genów CRISPR pozwala za pomocą prostych napełnionych technologią ultraczułych pasków papieru zidentyfikować wirusa w ciągu kliku godzin. Platforma ta może być użyta nawet w najbardziej odległych miejscach z minimalnym sprzętem lub bez niego. Druga platforma to Carmen, która umożliwia testowanie setek wirusów jednocześnie, co tym samym zwiększa możliwości diagnostyczne. Połączenie tych narzędzi z technologiami mobilnymi i chmurowymi, pozwala na połączenie urzędników służby zdrowia na całym świecie i dzielenie się krytycznymi informacjami w celu zapobiegania epidemii. Kluczowe jest to, że dostarczane informacje, dane i analizy są generowane w czasie rzeczywistym. W ten sposób zapewniamy transparentny globalny nadzór nad rozwojem wirusa, a kraje o niskich dochodach uzyskują szybkie narzędzia diagnostyczne. Pozwala to koordynować reakcję i plan działania w czasie rzeczywistym.

Autorzy systemu mają świadomość, że wdrożenie projektu musi zakładać dużą ilość szkoleń, szczególnie pracowników pierwszej linii opieki zdrowotnej, tych którzy pracują ze społecznością. To z pewnością będą tysiące pracowników korzystających z narzędzi technologicznych do wykrywania w ramach projektu Sentinel. Zgodnie z podsumowaniem profesor Sabeti „ cała idea projektu Sentinel polega na tym, że wszyscy mamy się na baczności. Wszyscy oglądamy się. Każdy z nas jest wartownikiem. Każdy z nas monitoruje przyczyny choroby. Dzielimy się informacją z resztą społeczności.” Celem jest abyśmy wszyscy strzegli siebie i byli czujni.

Potencjał projektu Sentinel jest ogromny. Prowadzony jest przez doświadczonych ludzi, którzy mają duży dorobek naukowy i wiele praktycznych osiągnięć z ostatnich dekad, szczególnie ze swojej pracy w Afryce podczas walki z ebolą, wirusem lassa, malarią i innymi chorobami zakażnymi. Afrykański CDC ( Center for Disease Control ) upatruje w projekcie Sentinel ogromnych możliwości wzmocnienia nadzoru, szybkiego reagowania kryzysowego i lepszego zarządzania zagrożeniami dla zdrowia publicznego. Z tego tez powodu implementuje projekt wspólnie z partnerami z Broud Institute of MIT, Harward University, ACEGID (African Center of Genomics of Infectious Diseases), Redeemer’s University i kilkoma innymi ośrodkami naukowymi. Powodzenie wdrożenia takiego systemu wczesnego ostrzegania powinno być postrzegane jako priorytet dla świata, szczególnie że kontynent afrykański doświadczył najwięcej chorób zakaźnych zagrażających życiu. Pozostaje mieć nadzieję, że także WHO zainteresuje się tym projektem i będzie wspierać jego wdrożenie oraz późniejszy rozwój.

Wiesław Frydrych

BLOG AUTORA

CZYTAJ RÓWNIEŻ: