"Potrzebujemy różnorodności językowej" - wywiad z Joanną Kaszlikowską-Winek

„Granice mojego języka są granicami mojego świata” - pisał Ludwik Wittgenstein. Austriacki filozof uważał, że jednym z  ważniejszych elementów kultury, dzięki któremu możemy lepiej poznać inny kraj i jego mieszkańców, ich tradycje i historię, jest znajomość języka. Języki obce pozwalają nam więc poszerzyć swoją świadomość jakby o drugiego człowieka, zyskując jednocześnie klucz do jego kultury. Wydaje się, że bez znajomości języków obcych furtki świata są dla nas pozamykane. O tym, dlaczego warto uczyć się języków opowiada nam Joanna Kaszlikowska-Winek, lektor i tłumacz języka włoskiego, współzałożycielka szkoły językowej Studio Linguistico.

Anna Wityńska: Ostatnio zastanawiałam się nad tym, jakby to było, gdyby wszyscy mówili w jednym języku. Stwierdziłam, że byłoby bardzo nudno. Wyobrażasz sobie świat, w którym wszyscy posługują się tym samym językiem? Chyba dobrze, że Bóg przeszkodził w budowie wieży Babel, mieszając ludziom języki…

Joanna Kaszlikowska-Winek: Świat na pewno byłby łatwiejszy w obsłudze, ale zgadzam się, że dość nudny. Język to nie tylko przekaz komunikatu bezpośredniego, np. „Poproszę rogalika z dżemem”, ale też wyraz kultury, obyczajów, osobowości. Każdy, kto się uczył innego języka wie, że pewne pojęcia są nieprzetłumaczalne, np. typowo polski wyraz „skombinować”. Wyobraźmy sobie też, że w radiu słuchamy piosenek wyłącznie polskich i Michael Jackson śpiewa w naszym języku. Nuda, prawda?

AW: Czy dzisiejszy świat, w którym tak bardzo popularny jest język angielski, dalej potrzebuje różnorodności językowej?

JKW: Jeśli nie jesteśmy native speakerami, w wyuczonym języku nie damy rady wyrazić wszystkiego, co czujemy i opisać naszego świata, dlatego potrzebujemy różnorodności językowej. Natomiast ze względów praktycznych angielski jako lingua franca jest bardzo wygodny i warto się nim posługiwać nawet na podstawowym poziomie. Znam osoby, które ze względu na barierę językową boją się pojechać na wymarzony rejs, bo jak się dogadają z obsługą statku albo na wycieczkach?

AW: Co więc można robić, żeby rozwijać naukę języków obcych?

JKW: Przede wszystkim należy mieć na uwadze konkretne potrzeby: kontakty służbowe, podróże, poznawanie ludzi z innych krajów i kultur. Jeżeli powiemy nastolatkowi: „Ucz się dwóch języków, bo będą ci potrzebne”, to może być dla niego abstrakcja. Ale jeśli pokażemy ogłoszenia o pracę na atrakcyjnych stanowiskach, foldery zagranicznych uczelni – potrzeba posługiwania się językami będzie ewidentna. Możemy też wskazywać znajomych, którzy mają za granicą przyjaciół i spędzają u nich świetne wakacje – to jest duża motywacja.

AW: Czy nauka języków pomaga rozwijać jakieś inne umiejętności?

JKW: Nauka języka to również ćwiczenie umiejętności interpersonalnych. Kiedy uczymy się w grupie, musimy dostosować się do jej dynamiki i współpracować z osobami z innej branży albo o innym charakterze. Często przeprowadza się symulacje wydarzeń i mamy za zadanie wczuć się w inny zawód, np. hotelarza i zareklamować swój produkt. Reakcja grupy to cenne doświadczenie. Trochę inaczej jest z indywidualnym nauczycielem, kiedy kontakt z drugą osobą wymaga więcej koncentracji, ale nie trzeba wypowiadać się przy większej publiczności. Poza tym na przyzwoitym kursie ćwiczymy umiejętność wyciągania wniosków z tekstu, a także pisania choćby krótkich notatek. Ktoś mógłby powiedzieć: „Przecież można korzystać z samouczka”. To prawda, wtedy przy nauce nie ma interakcji, ale po pierwsze nasze wyuczone zdania mogą się okazać sztuczne lub mało praktyczne, a po drugie – czy ktoś kiedyś uczciwie dotarł do ostatniego rozdziału?

AW: Dzięki znajomości języków łatwiej jest nam chyba też zrozumieć inną kulturę?

JKW: Zdecydowanie tak. Zgadzam się z teorią relatywizmu językowego stworzoną przez Saphira i Whorfa, według której język, którym posługujemy się od dzieciństwa, jego struktura i słownictwo, w pewnym stopniu wpływa na postrzeganie świata i przez to na myślenie i zachowanie. Przykład z języka chińskiego: jeśli czas przyszły ma zupełnie inną formę niż teraźniejszy, przyszłość traktuje się jako inną kategorię, daleką od teraźniejszości. Wtedy trudniejsze jest choćby oszczędzanie pieniędzy, bo przecież przyszłość jest tak daleka! To zjawisko zbadał ekonomista Keith Chen.

Zwróćmy uwagę, że język często pasuje do danego narodu: po włosku nawet wiadomości brzmią jakoś tak romantycznie.

AW: Jak więc najlepiej zabrać się za naukę języka? Jakie błędy najczęściej popełniamy i jak się przed nimi ustrzec?

JKW: Jednoznaczna odpowiedź nie istnieje, bo każdy z nas ma inny styl nauki, inną osobowość. Zaczęłabym od wypisania sobie zalet nauki danego języka w naszym przypadku: wreszcie nie będę stresować się na lotnisku, zamówię espresso jak Włoszka, aplikuję na wyższe stanowisko… Motywacja jest najważniejsza. Potem zastanówmy się w jakiej formie się uczyć: czy lepiej poczujemy się na regularnym kursie, czy z własnym nauczycielem. Kurs w grupie oznacza dobrą zabawę, ale i mniejszą aktywność, nauka indywidualna jest natomiast bardziej wymagająca, lecz i efektywniejsza. Warto oglądać filmy i seriale w danym języku, kupować gazety do jego nauki, interesować się krajami, w których się go używa. Polecam również klasyczne wypisywanie słówek na karteczkach i przyklejanie ich w widocznym miejscu.

AW: Czy to prawda, że im później, tym trudniej uczyć się języków? Czy przeciwnie – na naukę języka nigdy nie jest za późno?

JKW: „Jestem za stary/za stara na języki” – to mit i wymówka. Trudność może polegać na tym, że odzwyczailiśmy się od nauki jako takiej. Ale ucząc się języka, poprawiamy pamięć i koncentrację, czyli uciekamy przed starzeniem się szarych komórek.

AW: A już myślałam, że jestem za stara… Dziękuję za rozmowę!

Dla naszych czytelników mamy trzy kupony ze zniżką 5% na kurs indywidualny i 10% na kurs w grupie 3-4 osobowej w szkole językowej Studio Linguistico. Co trzeba zrobić, aby je zdobyć? Wystarczy dokończyć zdanie: „Języki obce są dla mnie…” i przesłać je na maila [email protected] do 10 sierpnia. Z pośród nadesłanych odpowiedzi wybierzemy trzy najciekawsze, a ze zwycięzcami skontaktujemy się mailowo.

Więcej informacji o Studio Linguistico na stronie: www.studiolinguistico.pl